کاهش سن مصرف دخانیات و راهکارهای آموزشی
محمدرضا نیک نژاد،عضو انجمن کارشناسان آموزش و پرورش
روزنامه آرمان،28 خرداد 93
خدیجه محصلی،کارشناس مسئول دخانیات وزارت بهداشت : "سن آغازمصرف دخانیات در دنیاکاهش یافته و درکشور ما نیز به ۱۳ تا ۱۵سال رسیده است. این درحالی است که مصرف دخانیات ازسنین
پایین احتمال گرایش افراد را به اعتیاد افزایش می‌دهد و سن کارایی این افراد را درسال‌های آینده به‌دلیل ابتلا به بیماری‌های مختلف به‌شدت کاهش خواهد داد."
گسترش مصرف دخانیات و مواد مخدر و روانگردان،چیزی نیست که کسی از آن بی خبر باشد. اگر برای پیاده روی یا گردش به بوستانی پا بگذارید،قلیان هایی را می بینید که در نشست های دوستانه و حتی خانوادگی کشیده می شوند و یا در بزرگراه ها شمار رو به افزایش خانم هایی را می بینید که بر سیگار پُک می زنند! و گاهی با گذشتن از کنار برخی نوجوانان در گوشه ی دنجی از پارک،با بوی مخدرهایی روبرو می شوی که در سیگار جاسازی شده اند و ....!همچنان که کارشناس وزارت بهداشت می گویند،خطر بزرگ تر از مصرف دخانیات،زمینه ای ست که برای مصرف مواد مخدر پدید می آورد. آمارها وتجربه های شخصی گواهی می دهند که مصرف کنندگان دخانیات بیشترین گرایش را به مصرف مواد مخدر دارند و داستان از آنجا نگران کننده تر می شود که کم شدن سن مصرف دخانیات،گرایش این گروه سنی به مواد مخدر را نیز افزایش داده و آنها را بیش از پیش در برابر اعتیاد آسیب پذیر نموده است. اما با توجه به پایین آمدن سن مصرف دخانیات باید پرسید؛آموزش و پرورش به عنوان فراگیرترین نهاد وابسته به این گروه سنی،در زمینه ی جلوگیری از دامنه دار شدن مصرف دخانیات و بالاتر از آن اعتیاد،چه کارِ سودمندی انجام داده است؟
گرچه وارد نمودن برخی از جستارها مانند اعتیاد و بیماری هایی مانند ایدز به کتاب های درسی و درونمایه های آموزشی به خاطر واکنش نهادهای بیرون از سامانه آموزشی و از آن بدتر خانواده ها،تا اندازه ای آموزش و پرورش را به بن بست رسانده است،اما بی گمان راه پژوهش های جهانی و بهره برداری از دانشِ کشورهای پیشرو در این زمینه- و البته هماهنگ سازی آن با فرهنگ بومی- همواره گشوده است. تا آنجا که نگارنده بررسی نموده است در هیچ یک از کتاب های درسی و در هیچ پایه ای،درباره آسیب های مصرف دخانیات سخنی به میان نیامده است!ناگفته نماند که در کتاب "علوم زیستی و بهداشت" سال نخست دبیرستان در فصلی بنام "سلامتی و بیماری"،بخش "اعتیاد و سلامتی" از صفحه 93 تا 96! گنجانده شده است. جدا از این که تا چه اندازه این بخش برای پیشگیری از آلودگی دانش آموزان به اعتیاد کارآمد است!در آن هیچ اشاره ای به یکی از مهمترین زمینه های اعتیاد- یعنی مصرف دخانیات- نشده است. گفتگو با دانش آموزان،یا نوجوانان و جوانانی که دخانیات مصرف می کنند،گویای این واقعیت است که بیشترشان از دوره راهنمایی با سیگار آشنا شده و مصرف آن را آغاز نموده اند. بنابراین باید در سال های نخست دوره راهنمایی- دبیرستان دوره ی اول-دانش آموزان را با خطرها و آسیب های مصرف دخانیات آشنا نمود و آنها را در برابر این بیماری واگیر و پیشرونده واکسینه کرد. برای نمونه می توان آن را در یکی از بخش های درس علوم تجربی آنها گنجانید. همچنین در برنامه های درسی دوره های گوناگون آموزشی،زنگ هایی با نام "پرورشی" وجود دارد که با توجه به نداشتن کتاب،آموزگار و چارچوبی ویژه برای آن،بیشتر به آموزگارانِ درس های مانند ریاضی و علوم و ... سپرده می شود. از این رو می توان با تهیه کتاب یا جزوه ای درباره آسیب های مصرف دخانیات،در این زنگ به گفتگو و پرسش و پاسخ درباره پیامدهای آلودگی انسان به این مواد پرداخت. گرچه آموزش و پرورش تا آنجا با گرفتاری های ساختاری،اقتصادی،سیاسی و ... درگیر است که از وظیفه های ذاتی خویش درمانده است،اما ریشه ای ترین کار برای جلو گیری از گرفتاری مصرف دخانیات،اعتیاد،پیشگیری از بیماری هایی مانند ایدز و ... آموزش خانواده هاست.در گذشته،گاهی دیده می شد که خانواده ها به مدرسه ها فراخوانده می شدند و آموزش های پایه ای برای برخورد درست با فرزندانشان به آنها داده می شد. امروزه اگر پدر و مادرها هم به مدرسه می آیند برای کمک های مردمی و اختیاری! می آیند و سخنی از همکاری خانه و مدرسه در یاری به دانش آموزان برای کامیابی در زیست فردی و اجتماعی در میان نیست. به باور نگارنده حاکمیت برای جلو گیری از گسترش بیشتر بیماری های اجتماعی،باید بی هیچ بهانه ای،امکاناتی– از جمله پول- را در دسترس آموزش و پرورش قرار دهد تا این نهاد بتواند به وظایف ذاتی خویش عمل نماید. سخن پایانی این که در بسیاری از کشورها،فروش دخانیات دارای محدودیت سنی است. اداره اماکن با همکاری نیروی انتظامی می توانند با پخش و چسباندن آگهی هایی در مکان های فروش دخانیات،از فروش این مواد به نوجوانان جلوگیری کرده و با سرپیچی کنندگان برخورد نمایند. شاید این کارها بتوانند تا اندازه ای از آلوده شدن بیشتر گروه سنی زیر 18 سال به دخانیات جلو گیری نماید.
http://www.armandaily.ir/?NPN_Id=621&pageno=5
