درباره انگیزه انتخاب معلمان مروج علم
پیامی برای همه آموزگاران مناطق محروم
طاهره رستگار،رییس سابق انجمن ترویج علم ایران، روزنامه شرق،ص علم،22 آبان 93
فرارسیدن روز جهانی علم و بزرگداشت هفته ترویج علم خاطرات شیرینی را برایم زنده کرد. یکی از افتخارات اینجانب این است در دوره‌ای که رییس انجمن ترویج علم ایران بودم، انتخاب و تقدیر از معلمان مروج علم را پیشنهاد کردم که مورد موافقت اعضا نیز قرار گرفت، علاوه بر این سعی کردم حامیانی را نیز برای جوایز این انجمن پیدا کنم تا بتوانند به‌نوعی مشوق معلمان مروج علم باشند. ایده اصلی این انتخاب نیز این بود که هرسال، از بین معلمان مناطق محروم سراسر کشور افراد شاخصی برگزیده شوند تا از تلاش‌های آنان تقدیر کنیم. در این انتخاب شرط گذاشتیم که این معلمان حتما در مناطق محروم خدمت کنند و در مراکز استان‌ها نباشند. اما علاوه بر اینها، مهم‌ترین ویژگی منتخبان این است که منشأ خدمات برجسته‌ای هستند و غیر از وظایف رسمی خود، فعالیت‌های دیگری انجام داده‌اند. هدف ما از این کار این بود معلمانی را انتخاب کنیم که کارهایی فراتر از انجام وظایف رسمی خود یعنی تدریس، انجام می‌دهند، مثلا کتابخانه‌ای را راه‌اندازی یا آزمایشگاهی را دایر می‌کنند یا حتی روش‌های نوینی را برای تدریس موثر و جلب نظر دانش‌آموزان ابداع می‌کنند و چه بهتر که این انتخاب توسط سازمان‌هایی غیر از آموزشوپرورش انجام شود. ما همیشه تلاش داشتیم هرسال بین یک تا سه‌نفر از این معلمان فعال در مناطق محروم را شناسایی و به جامعه معرفی کنیم.
برقراری این جایزه تاثیر و بازتاب‌های خوبی در جامعه
معلمان کل کشور داشت زیرا بسیاری از معلمان مناطق محروم، بر این باور بودند که
جامعه آنها را فراموش کرده و کسی به یاد آنها نیست و در نهایت نیز همه این زحمت‌ها
به هدر می‌رود. اما ما تلاش کردیم با اهدای چنین جایزه‌ای، این پیام را به آنها برسانیم
که جامعه همچنان قدردان زحمت‌های شماست. وقتی دبیری از یک منطقه گمنام انتخاب و در
سطح کشور از او تقدیر می‌شود، قطعا باعث دلگرمی او و همه همکاران وی در دیگر مناطق
محروم می‌شود.
ایده اصلی اهدای چنین جایزه‌ای نیز در هنگام سفر به
یکی از مناطق محروم و گفت‌وگو با معلمان آن مناطق در ذهنم شکل گرفت. از آنجا که من
مولف کتاب‌های درسی نیز هستم، بارها به مناطق مختلف کشور سفر می‌کنم تا برای
معلمان، دوره‌های آموزشی برگزار کنم. زمانی به یکی از مناطق محروم ایلام رفته بودم. در
آنجا با یکی از این معلمان که کارهای باارزشی برای دانش‌آموزان انجام داده بود،
گفت‌وگو و در پایان از او بسیار تقدیر و تشکر کردم، اما او کوهی در دوردست را به
من نشان داد و گفت آن طرف این کوه‌ها، مدرسه‌ای هست که معلم آن، کارهای باارزش‌تر
و جذاب‌تری از من انجام داده، اما متاسفانه از آنجا که راهش دور است، کسی او را
نمی‌شناسد. در همان زمان این ایده در ذهنم شکل گرفت که کسی باید خارج از این
چارچوب‌های رسمی آموزشوپرورش، از آنها تقدیر کند و دانستم بهترین بستر برای چنین
تقدیرهایی همین انجمن ترویج علم ایران است که خوشبختانه این پیشنهاد تایید شد و
هیات‌مدیره هرسال جایزه‌ای را به این معلمان برگزیده اهدا می‌کند. البته بعدها
جایزه مروجان و معلمان برتر علم در مناطق محروم کشور به «جایزه محمد بهمن‌بیگی»،
پدر تعلیمات عشایر ایران تغییر نام داد. همان‌گونه که بسیاری می‌دانند در یازدهمین
دوره مراسم اهدای جایزه ترویج علم ایران که سال1388 در فرهنگسرای ابن‌سینا برگزار
شد، با اهدای لوح ویژه، از آقای«محمد بهمن‌بیگی» به‌دلیل یک‌عمر تلاش انساندوستانه
در راستای ساماندهی آموزش عشایری تقدیر کردند.
خوشبختانه اینگونه انتخاب‌ها و تقدیرها پیامدهای خوبی
نیز داشت، مثلا در سال گذشته معلمی از مناطق عشایری استان خراسان‌جنوبی انتخاب شد
که بعدها خود انجمن ترویج علم ایران نیز بانی شد که مدرسه‌اش را تجهیز کند و در
آنجا آزمایشگاهی بسازد. انتخاب این دبیران تاثیرگذاری عاطفی بسیاری دارد. برای مثال
ما زمانی زن و شوهر دبیری را از یکی از روستاهای مشهد انتخاب کرده بودیم. آنان با
پاداش بازنشستگی خود برای دانش‌آموزان دختر یک منطقه محروم که در مدارس شبانه‌روزی
زندگی می‌کردند، خوابگاه ساختند و سیستم گرمایش آن را تجهیز کردند. چنین فعالیت‌هایی
باعث دلگرمی و تشویق هم اهالی آن منطقه و هم دیگر معلمان می‌شود. یا در موردی دیگر
دبیری از زاهدان انتخاب شد که با همان لباس سنتی بلوچی به تهران آمد. یکی از نکات
جالب این انتخاب‌ها این بود که سفر بسیاری از این دبیران منتخب به تهران برای
دریافت جایزه، اولین سفرشان به تهران بود. به همین دلیل ما در یکی از این سال‌ها
با هماهنگی شورای کتاب کودک، برای دبیرانی که از مناطق محروم آمده بودند، برنامه تهرانگردی
ترتیب دادیم تا از موزه‌ها و مکان‌های علمی و آموزشی شهر دیدار کنند.
هرچند چنین انتخاب‌هایی برای این معلمان خاطره شیرینی
است، اما واقعیت این است که چنین رویدادی برای خود ما نیز خاطرات شیرینی را رقم
زد. معلمی را در نظر بگیرید که سال‌ها صادقانه در یک‌منطقه دوردست و محروم زحمت
کشیده بود اما هیچ‌گاه انتظار نداشت که روزی‌روزگاری نامش در انجمن معتبری ذکر شود
اما به یکباره می‌بیند که به عنوان یک فرد موفق، برگزیده شده و چنین انجمنی از او
تقدیر می‌کند. چنین رویدادی روحیه مضاعفی به او می‌بخشد؛ برای مثال معلمانی که سال
گذشته از یکی ار مناطق عشایری انتخاب شده بودند، اما گروه زیادی هم برای تشویق‌شان
آمده بودند. کسانی که در آن جلسه بودند و این مراسم را از نزدیک دیده بودند، تحت‌تاثیر
صفای باطنی افراد شرکت‌کننده در جلسه قرار گرفتند. با این‌همه، باوجود اینکه انجمن
ترویج علم ایران هرسال نامه‌ای را به مناطق آموزشوپرورش ایران ارسال می‌کند تا
معلمانی را به ما معرفی کنند، اما متاسفانه تاکنون در این زمینه هیچ‌گونه همکاری‌ای
صورت نگرفته است.
در پایان ذکر یک نکته دیگر نیز ضروری به‌نظر می‌رسد.
یکی از مهم‌ترین موضوعات در جامعه ما نبود آموزش‌های عمومی است که همین موضوع
اهمیت کار انجمن ترویج علم ایران را بیشتر نشان می‌دهد. برای مثال من بارها دیده‌ام
افراد برای جاروکردن حیاط یا دم در خانه و مغازه، از فشار آب شیلنگ استفاده می‌کنند.
من هم هرگاه چنین مواردی را مشاهده می‌کنم، سعی می‌کنم درباره کمبود آب و لزوم
صرفه‌جویی در مصرف آب تذکر دهم اما در بسیاری موارد در جواب به من می‌گویند که این
آب چاه است و ایرادی ندارد. همین موضوع نشان‌دهنده عدم‌آگاهی افراد از منابع آب و
همچنین فرآیندهای تصفیه آب و دشواری‌های تهیه آب سالم است. امیدوارم در سال‌های
آینده با توجه به مجموعه فعالیت‌هایی که در این زمینه صورت می‌گیرد، به موازات
افزایش سواد رسمی افراد، سواد عمومی نیز افزایش یابد.
http://sharghdaily.ir/?News_Id=48057
