در سپهر آموزش

امکانات مدارس را برای مواجهه با حوادث دریابیم

عزت اله مهدوی،روزنامه اعتماد،4 اسفند 92

دیگر شکی نداریم که قابلیت هر بخشی از بدنه دستگاه اجرایی را می توان با عیار توجه به مساله ی پیشگیریهای لازم وضروری برای حوادث سنجید.البته محدوده ی مرئی ونامرئی این پدیده آنقدر گسترده است که تعیین کمی وکیفی آن از دشوارترین کارها شمرده می شود. بعضی اوقات حوادثی پیش می آید که میزان اراده وفعالیت دست اندر کاران را بر ملا می کند و همچون سنگ افسانه ای فلاسفه ،قضاوتی فوری در این باره به ناظران می بخشد.حادثه های تلخ آتش سوزی ازاین دست اند.

باید بپذیریم که "آموزش وپرورش "و مقوله ی"امنیت و امکانات " به هم گره خورده اند.ما برای ساعات متمادی در روز ،تعداد زیادی دانش آموز را در یک فضای بسته نگهداری می کنیم،صرف نظر از اینکه به دلایل فراوان، توان وجسارت خارج کردن آنها را از مدارس برای بازدید و اردو وحتی نماز جماعت در مساجد محل،از دست داده ایم.بنابر این،یا باید مدارس را از تجهیزات و امکانات مناسب برای گذران شش یا هفت ساعت توقف دانش آموزان،اشباع کنیم که به بچه ها خیلی سخت نگذرد وهمواره پرسنل در موقعیتی ،نه متکی بر شانس، بلکه قابلیت مواجهه ی معقول با مخاطرات احتمالی را داشته باشند،یا همیشه تن مدیران باید بلرزد و در پذیرش پُست مدیریتی در مدارس متکی بر اما واگر و بخت مساعد باشند. مهمتر آنکه در صورت بروز حادثه بتوانند برای چند ساعت،تا رسیدن نیروهای امدادی دوام بیاورند . بد نیست که در طی مانور هایی متوجه نقاط ضعف در این موقعیت ها شویم و در حادثه ی احتمالی بدانیم که بهترین کار ممکن کدام است وبرای هر مدرسه سناریوی خاصی را پیش بینی وتنظیم کنیم. مسیرهایی را برای حرکت به اماکن امن انتخاب نماییم. می دانیم که کمبود فضای آموزشی با استاندارد های رایج ،همواره بزرگترین دغدغه مسئولان این دستگاه است.( بعضی مدارس خاص توانسته اند به بخشی از این استاندارد ها نائل شوند،اما اکثریت مدارس ما چنین نیستند.)وقتی نودو چند درصد بودجه این دستگاه تعلیم وتربیت رسمی کشور، اختصاص به حقوق پرسنل دارد، چه می توانیم بگوییم.ما هنوز نه به فرمول موجّهی در اخذ کمک های مردمی در این باره رسیده ایم ونه مسئولین این نهاد ارجمند، "نقشه راه" مناسبی برای اخذ وهزینه های مرتبط با این دریافتها ارائه کرده اند.لذا بخش عظیمی از این کمک ها به صورت سلیقه ای خرج می شود وباتلاق مشکلات وکمبودها به دامنه خود می افزایند.

مدرسه کتابخانه می خواهد،البته کتابدار قابل هم می خواهد. کمبود بودجه ونیروی انسانی در مدارس دولتی که محرومند و از چتر حمایتی خارجند،عملاً کتابخانه ها را متروک کرده است.مدرسه آزمایشگاه فیزیک وشیمی وزیست واتاق نقشه های تاریخی وجغرافیایی می خواهد،مدرسه اتاق بهداشت می خواهد،آیا نباید درهر مدرسه کسی باشد که مراقبت های اولیه ی بهداشتی را بداند؟ مثلاً ما باید بدانیم در یک مدرسه ی پسرانه دوره دوم دبیرستانی چه تجهیزات پزشکی باید موجود باشد؟گاهی بچه ها از دل درد وسردرد بی تاب می شوند،دارویی که موجود نیست واصلاً ارائه آن به محصلان توسط کادر مدرسه طبق یک قانون نانوشته ممنوع است. در بعضی از مدارس که طبقات مرتفع دارند، پنجره های کلاسها بی حفاظند،لوله های گاز روکارند، با قطر بزرگ . راهروها گنجایش تخلیه یکباره محصلان را در موارد خاص ندارند، بهتر است نوعی آموزش لازم برای اولویت های خروج تنظیم شود.بخشی از فضاهای عبوری را که بوسیله نرده های آهنی مسدود ویا به دلایلی موقتاً قفل شده اند ، مجدداًبررسی شوند.علاوه بر دستگاهای اطفاء حریق ، به فکر وسایلی برا ی تخلیه به موقع محصلان باشیم.... بحث از امکانات در مدارس ،مثنوی هفتاد من کاغذ است. در کنار این امکانات ضروری به فکر آموزش ها ی لازم هم باشیم .بهتر است تیمی از بچه های سال بالاتر هر مدرسه برای این مأموریت ها تشکیل شود. تصور نکنیم که امنیت در مدارس فقط محدود به ابعاد ظاهری برشمرده شده است ،خیر.امنیت در مدارس ، دامنه وسیعی را شامل می شود.همانطور که به این مسائل توجه داریم ومعتقدیم "امنیت فیزیکی"،که به حفظ جان وسلامتی جسمانی محصلان وکادر مدرسه معطوف است ونباید نادیده بماند،"امنیت روانی" و اعتماد به نفس وتحمل شرایط سخت نیز فراموش نشود و آموزش های لازم داده شود.محصلان باید در مدرسه احساس امنیت نمایند واز گردش امور، حس خوبی پیدا کنندو راضی باشند.چرااز ظرفیت صبحگاهها که در بعضی مدارس این قدر بی روح می گذرد؟ استفاده نکنیم؟چرا کارشناسان جور واجور در آموزش وپرورش در این باره نمی اندیشند وفکری برای زنگهای تفریح داخل حیاط بچه ها نمی کنند؟واگر فکری هم شده چرا اجرایی نمی شود."خشونت پنهان " ناشی از نگرانی وعم اطمینان ، مُخلّ امنیت روانی بچه هاست ونوعی عدم رضایت از مدرسه در آنها ایجاد می کند.این خشونت در یک طیف وسیع ،محصلان ومعلمان را همزمان آزار می دهد، همین جا به استرس های ناشی ازمیز ونیمکتهای فرسوده وکوچکتر از سایز نشیمنگاهی بچه ها اشاره می کنم که گاهی آنان به سختی از میانشان عبور می کنند.نظمی و ترتیبی در چینش وکروکی کلاسها باید بوجود بیاوریم. حادثه آتش سوزی اخیر در خیابان جمهوری تهران مرا می ترساند.حادثه تلخ شین آباد مرا می ترساند.مقوله امنیت در تمام ابعاد آن را جدی بگیریم وجا دارد مسئولین ذی ربط بار دیگر توانایی های کادر مدرسه ومحصلان را برای مواجهه با حوادث غیر مترقبه بررسی وپیش بینی های لازم را مبذول دارند.