سبقت کتاب‌ها از دایره اطلاعات معلمان

 

روزنامه آرمان – محمدجواد صابری  

کارشناسان بعضا به کتاب‌های درسی ایراداتی گرفته‌اند؛ منتقدانی که از میان کارشناسان آموزش و پرورش تا جامعه‌شناسان و حتی ریاضیدانان، فیزیکدانان و... را شامل می‌شوند. از طرفی عنوان می‌شود کتاب‌هایی که در مدارس تدریس می‌شود تفکر و خلاقیت دانش‌آموزان را تقویت نمی‌کند و به‌روز نبودن آنها و عدم انطباقشان با دانش روز از آسیب‌های جدی نظام آموزش جدید محسوب می‌شود. این بار اما به انتقاداتی که از کتاب‌های درسی می‌شود «با عجله تالیف شدن آنها» نیز اضافه شده است. نظام آموزشی 6، 3، 3 که از سال گذشته به کار گرفته شد از یکسو باعث شد کتاب‌هایی برای پایه اول ابتدایی تالیف شود و از طرف دیگر لازم بود برای پایه جدید ششم ابتدایی نیز کتاب‌هایی نوشته شود. به‌ویژه کتاب‌هایی که برای پایه ششم ابتدایی تالیف شد با مشکلات فراوانی رو‌به‌رو بود تا جایی که در تازه‌ترین واکنش به این موضوع وزیر آموزش و پرورش گفته است: کتاب‌های جدید با عجله تالیف شده و به همین دلیل خالی از اشکال نیست.

کتاب‌ها از دانش معلمان بالاتر است

اظهارات وزیر عجیب اما دور از منطق نیست. چنانچه یک کارشناس مسائل آموزشی به آرمان می‌گوید: کتاب‌های پایه ششم در عرض یک سال نوشته شده است و بررسی‌ها نشان می‌دهد این کتاب‌ها مشکلات زیادی دارند. مهدی بهلولی ادامه می‌دهد: برای مثال کتاب ریاضیات این پایه سطح بالاتری از دانش معلمان دارد. معلمان پایه ششم ابتدایی در واقع معلمان پایه پنجم بوده‌اند حال آنکه، ریاضیات این پایه شبیه به ریاضیات اول راهنمایی است و آموزش ضمن خدمت معلمان نیز نتوانسته است آنها را برای تدریس این درس آماده کند. او همچنین به کتاب «تفکر و پژوهش» اشاره می‌کند و می‌گوید: نیاز است معلمی که می‌خواهد این کتاب را تدریس کند با مساله فلسفه کودکان آشنا باشد حال آنکه، بسیاری از معلمان پایه ششم این آگاهی را ندارند و نتیجه این شده است که «تفکر و آموزش» آنطور که باید و شاید آموزش داده نشده است.

کتاب‌ها باید مدام بازنگری شوند

گذشته از آنچه کارشناسان درباره مشکلات کتاب‌های آموزشی پایه ششم ابتدایی می‌گویند، دیگر کتاب‌های درسی نیز ایراداتی دارد که به نظر می‌رسد مطالبه بسیاری از کارشناسان تغییر آنها در دولت جدید است. یک عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس اما از کتاب‌هایی که اکنون در مدارس تدریس می‌شوند دفاع می‌کند و می‌گوید: این کتاب‌ها نتیجه کار کارشناسی است و کمیسیون آموزش و تحقیقات نیز مدام با معلمان و دانش‌آموزان در ارتباط است و اگر تغییری لازم باشد به تالیف‌کنندگان یاد آوری می‌کند. ابوالقاسم خسروی سهل‌آبادی در گفت‌وگوبا آرمان خاطرنشان می‌کند: لازم است کتاب‌های درسی مدام مورد بازنگری قرار بگیرد اما، اگر قرار است وزیر آموزش و پرورش بلافاصله و بدون کار کارشناسی این کار را انجام دهد من موافق نیستم. او با بیان اینکه سه عامل نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود وضعیت آموزشی در کشور دارد، تصریح می‌کند: معلمان و نیروی انسانی، فضای آموزشی و همچنین کتاب‌های درسی مهم هستند. به‌نظرم آموزش و پرورش در سال‌های اخیر در زمینه کتاب‌های درسی عملکرد خوبی داشته است. این نماینده مجلس درحالی که در سال‌های اخیر بیشترین انتقادات به آموزش و پرورش متوجه وضعیت فیزیکی مدارس بوده است و در این سال‌ها حوادث تلخی مانند آتش‌سوزی شین‌آباد اتفاق افتاده است، می‌گوید: مناسب‌سازی فضای مدارس نیز خوب بوده است تا جایی که ما چند سال پیش به فکر مشکلات گرمایشی و سرمایشی مدارس بودیم اما، اکنون به دنبال هوشمندسازی مدارس هستیم. خسروی معتقد است: آموزش و پرورش باید بیش از همه به دنبال جذب نیروی انسانی باشد به‌گونه‌ای که نوابغ ما باید معلم شوند. او همچنین در پاسخ به این سوال که در حوزه علوم انسانی و برای مثال در کتاب‌های تاریخ، جامعه‌شناسی و ادبیات برخی از کارشناسان کاستی‌هایی را برمی‌شمارند و حتی در مواردی شائبه‌کار حزبی و گروهی در تالیف کتاب‌ها وجود داشته است، می‌گوید: باید مصداقی صحبت کرد و هر جا چنین موردی باشد پیگیری می‌شود. درمورد کتاب‌های ادبیات مسائلی مطرح است که چرا نام و آثار برخی نویسندگان معاصر در کتاب‌ها نیست که باید گفت نمی‌شود نام تمامی شاعران و نویسندگان را آورد بلکه افراد شاخص به کتاب‌های درسی می‌آیند. عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس این اظهارنظرها را درحالی انجام می‌دهد که چندی پیش خبری مبنی بر ممنوعیت ورود شخصیت‌هایی مانند صادق چوبک و احمد شاملو به کتاب‌های درسی منتشر شد. محمدرضا سنگری، سرپرست گروه مؤلفان کتاب‌های درسی ادبیات اول مهر امسال گفت: چه شعر شاخصی از شاملو هست که بشود در کتاب درسی آورد؟ یا چه موردی از شعر حجم یا موج ‌نو هست که بتواند در کتاب درسی بیاید؟مهدی بهلولی درباره کتاب‌های درسی به‌ویژه کتاب‌های حوزه علوم انسانی معتقد است: در تالیف آنها بار ایدئولوژیک بر بار علمی می‌چربد. این کارشناس مسائل آموزشی می‌گوید: کتاب‌های جامعه‌شناسی را در نظر بگیرید. این کتاب‌ها اصلا با رویکرد نوین به جامعه‌شناسی همراه نیست حال آنکه، معلمان بارها این موضوع را گوشزد کرده‌اند و کسی به حرفشان گوش نکرده است. به گفته او انتقادات معلمان و کارشناسان مسائل آموزشی در حوزه کتاب‌های علوم انسانی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و از طرف دیگر درمورد کتاب‌های علمی نظیر فیزیک، شیمی یا ریاضیات نیز تغییرات مطلوب نیست. بهلولی تصریح می‌کند: بارها اتفاق افتاده است که کتابی تغییر کرده اما تغییرات ظاهری بوده یعنی رویکرد‌ها عوض نشده است. برای مثال کتاب دیفرانسیل را عوض می‌کنند بدون اینکه تغییر محسوسی وجود داشته باشد و با دانش روز انطباق پیدا کند. این کار بیشتر به این دلیل انجام می‌شود که در آموزش و پرورش سالانه بودجه‌ای برای تغییر کتب درسی در نظر گرفته می‌شود و آنها قصد دارند آن بودجه را خرج کنند. این کارشناس مسائل آموزشی با تاکید بر اینکه حتما باید کتاب‌های درسی مورد بازنگری قرار بگیرد، می‌گوید: اگر قرار است بازنگری‌ها به شیوه سابق باشد لزومی به صرف بودجه نیست. تغییرات باید به‌گونه‌ای اعمال شود که کتاب‌های درسی ما را با علم و دانش روز منطبق کند. 

http://www.armandaily.ir/?NPN_Id=478&pageno=4

[توضیح از بهلولی : در گزارش بالا من گفتم کتاب های جدید سال گذشته در عرض چند ماه نوشته شد که در گزارش آمده در عرض یک سال. درباره ی دانش آموزگاران پایه ی ششم و تدریس درس ریاضی،من قید "برخی" را آوردم و گفتم "برخی" از آموزگاران دبستان در تدریس با دشواری هایی روبرو هستند که متآسفانه قید "برخی" نیامده است.]