توافقنامه یا تعهدنامه
رقیه رضایی
روزنامه آرمان،6 بهمن 92
پای صحبت بزرگ‌ترها که می‌نشینی می‌گویند بچه‌ها امروز بی‌سوادند، دیپلم ردی ما می‌ارزد به هزار لیسانس اینها، می‌گویند ما مساله‌های فیزیک و ریاضی و شیمی را مثل آب خوردن حل می‌کردیم. خانواده‌ها دغدغه سیر نزولی دانش فرزندان خود را دارند. برخی دانش‌آموزان ضعف‌هایی در برخی از حوزه‌های آموزشی دارند و به‌نظر می‌رسد این همه نتیجه بعضی بخشنامه‌های آموزشی شفاهاً تصویب‌شده وزارت آموزش و پرورش در دولت دهم بوده است که هم‌اکنون نیز درحال اجرا شدن است. به گفته برخی معلمان طی چند سال اخیر و پیش از امتحانات هر نیمسال، مدیران برخی مدارس تعهدنامه‌هایی را به امضای معلمان می‌رسانند که در آن معلم متعهد می‌شود که میانگین مشخصی از نمره که عموماً توقع می‌رود بالای 17 باشد و درصد قبولی مشخصی که معمولاً بالای 95 درصد است را تضمین کند. بسیاری از معلمان با این طرح مخالفت می‌کنند و همین امر باعث شده است که مدیران مدارس به این منظور به سراغ معلمان سختگیر نروند، ولی این طرح کماکان در اغلب مدارس کشور درحال اجراست. ف.ت دبیر یکی از مدارس راهنمایی استان تهران در گفت‌وگو با آرمان ضمن اشاره به نارضایتی بسیاری از معلمان از این طرح می‌گوید: این امر هرچند از هزینه‌های آموزش و پرورش که برای دانش‌آموزان مردودی صرف می‌کرد، می‌کاهد، اما باعث می‌شود که افراد کم‌سواد به مدارج بالاتر بروند و در کل سطح علمی کشور را پایین می‌آورد. وی که خود از کسانی است که این تعهدنامه‌ها را امضا می‌کند، می‌گوید: این امر عواقب بسیار بدی دارد. در واقع برخی دانش‌آموزان به‌طور ضمنی متوجه شده‌اند که تلاش آنها در قبولی یا مردود شدن‌شان نقشی ندارد و از همین‌رو، تلاشی انجام نمی‌دهند و به کلاس، معلم و مدرسه اهمیت نداده و احترامی قائل نمی‌شوند. وی همچنین می‌افزاید: به‌نظر نمی‌رسد که هدف از این طرح حرکت سیستم آموزشی کشور به سمت شیوه‌های کیفی ارزشیابی باشد، بلکه تنها درصد قبولی منطقه را آن هم به‌طور صوری بالا می‌برد و آمار و ارقام نادرست به بار می‌آورد و در نهایت سطح سواد دانش‌آموزان و فارغ التحصیلان فردا را پایین می‌آورد. وی درباره علت مشارکت خود در این طرح می‌گوید: به نظرم فقط می‌تواند هزینه‌هایی که دانش‌آموزان مردودی به دوش خانواده‌ها و سیستم آموزشی می‌گذارند را کم کند و من برای همین موضوع این کار را انجام می‌دهم. دانش‌آموزی داشتم که به خاطر نمره درس ریاضی در پایه اول مقطع راهنمایی سه سال مردود شده بود و هیچ تغییری دروضعیت درسی‌اش ایجاد نمی‌شد. به همین خاطر فکر می‌کنم که مردودشدن هم نقشی در بهبود وضعیت این دانش‌آموزان ندارد. بنابراین این تعهدنامه را امضا می‌کنم. ا.ر نیز که پیش تر مدیر مدرسه بوده است و درحال حاضر نیز دبیر دبیرستان‌های تبریز است، در گفت‌وگو با آرمان می‌گوید: متاسفانه این طرح حالت قانونی ندارد و مدیریت مدارس بنا به بخشنامه‌هایی از مناطق که حتی سربرگ وزارتخانه را هم ندارند، از برخی معلمان می‌خواهند که این کار را انجام دهند. او همچنین می‌گوید: این طرح تنها بازدهی بدون توجه به پیشرفت علمی، یعنی آمار غلط و صوری پیشرفت را به مقام‌های بالا و افکار عمومی منتقل می‌کند و این موضوع باعث می‌شود که دولت از کار اصلی‌اش که توجه به زیرساخت‌ها و مسائل زیربنایی که همان ایجاد زمینه مشاغل فنی و حرفه‌ای برای این‌قبیل دانش‌آموزان ضعیف است، غافل شود. او ضمن اعلام مخالفت خود با این طرح می‌گوید: فکر می‌کنم پیشرفت نشان داده شده در این طرح، موضوعی بی‌هویت است و نتیجه‌بخش نیست و در درازمدت به ضرر جامعه است. این معلم در ادامه می‌گوید: درست است که این طرح ممکن است از هزینه‌های دولت کم کند، اما در کانال دیگری به جامعه هزینه وارد می‌کند. مسئول مقطع راهنمایی یکی از شهرستان‌های جنوب تهران در گفت‌وگو با آرمان در این خصوص می‌گوید: این طرح تعهدنامه نیست و توافقنامه است. در این طرح هیچ‌گونه اجباری در کار نیست و به نوعی ما از مدرسه می‌خواهیم که پیش‌بینی انجام دهد و چنانچه به آن پیش‌بینی نرسد، هیچ‌گونه توبیخی در کار نیست. از مدرسه می‌خواهیم که تمام تلاشش را برای کسب بالاترین میانگین انجام دهد ولی خوب اگر به آن میزانی که توافق کرده است نیز نرسد، هیچ مشکلی برای مدیر و معلمان مدرسه پیش نخواهد آمد. او می‌افزاید: اتفاقا در همین چند روز اخیر ما جلساتی با دبیران داشتیم و به تجزیه و تحلیل اطلاعات امتحانات پرداختیم و تقریباً همه دبیران ما توجیه هستند. فکر می‌کنم که دبیران تفاوت بین توافق و تعهد و اجبار را بدانند.
مسئولان بی‌اطلاع هستند
سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران در گفت‌وگو با آرمان از این موضوع در حوزه شهر تهران اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و می‌گوید: این موضوع اگر صحت داشته باشد، ما حتما با آن برخورد می‌کنیم. این‌گونه کارها از آن دست اقدامات فراقانونی است که خطرناک است. مسعود ثقفی، ضمن اعلام عدم وجود چنین توافقنامه یا تعهدنامه‌ای در حوزه کاری خود می‌گوید: چنین موضوعی شفاهی یا غیرشفاهی در حوزه شهر تهران اتفاق نیفتاده است ولی ما از سایر ادارات خبر نداریم. مهدی بهلولی، کارشناس آموزش نیز در گفت‌وگو با آرمان می‌گوید: در مدارسی که من تدریس می‌کنم چنین موضوعی را ندیدم. اما سال گذشته از یکی از همکاران شنیدم که در برخی مدارس تهران مدیران به صورت سلیقه‌ای چنین کارهایی را انجام می‌دهند. وی درخصوص زیان‌های چنین طرحی می‌گوید: این طرح کیفیت آموزش را قربانی می‌کند و بیشترین تاثیر آن بر جامعه خواهد بود. یکی از مسئولان وزارت آموزش و پرورش در حوزه مدارس ابتدایی در گفت‌وگو با آرمان در این زمینه اظهار بی‌اطلاعی کرده و می‌گوید: این خبر نوعی خطر است زیرا ما با دانش‌آموزانی روبه‌رو هستیم که دارای گوناگونی‌های بسیاری در حوزه‌های مختلف مانند شخصیت، هوش، احساسات، جسم و روان هستند. نادیده گرفتن این تفاوت‌ها مثل این است که از معلم بخواهیم که خرگوش و لاک‌پشت را در یک زمان به خط پایان برساند و این چنانچه واقعیت داشته باشد، خطری جدی است. بهمن قره‌داغی ضمن تاییدنکردن این موضوع گفت: ممکن است برخی مناطق به شکلی خودسرانه دست به این کار بزنند، ولی من در حوزه ابتدایی مطمئن هستم که وزارتخانه چنین طرحی را حتی به‌صورت شفاهی نیز تصویب نکرده است. با این اوصاف، این طرح چه توافقنامه باشد و چه تعهدنامه، از میزان خطرات آتی آن کاسته نخواهد شد. طرحی که می‌رود تا سیستم آموزشی کشور را از چاله سیستم ارزشیابی کمی و آزمون محور به سمت چاه سیستم ارزشیابی نادرستی سوق دهد که دود آن به چشم فردای جامعه خواهد رفت.
