10 میلیون بی‌سواد و 10 میلیون کم‌سواد در ایران
روزنامه آرمان،30 آذر 92
حمیدرضا بوجاریان: «بی‌سوادی اولیای 5/1میلیون دانش‌آموز»؛ این آماری است که در نشست اخیر وزیر آموزش و پرورش با مدیران کل استان‌های این وزارتخانه بیان شده است؛ آماری که در کنار قرار گرفتن آن با گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره بی سوادی 10 میلیون تن و کم‌سوادی 10 میلیون شهروند دیگر ایرانی، علامت سوال‌هایی را در ذهن افراد و کارشناسان درباره عملکرد وزارت آموزش و پرورش و سازمان نهضت سوادآموزی ایجاد کرده است. مفهوم خبر بالا این است که 20 میلیون از جمعیت بالای شش سال کشور یا بی‌سواد مطلقند یا به قول قدیمی‌ها کوره‌سوادی دارند و خیلی نزدیک به بی‌سوادند. توجه به رشد سواد و تحصیلات در جامعه و نیز کنکاش در علت وجود حجم بالایی از بی‌سوادان در کشور موضوعی است که باید به‌صورت جدی از سوی برنامه‌ریزان به آن پرداخته شود. وجود سازمانی به نام نهضت سوادآموزی و عملکرد آن در این سال‌ها موفق ارزیابی می‌شود ولی نحوه عملکرد مسئولان دیگر در پوشش دادن به دامنه این خدمات به‌گونه‌ای بوده است که اینک با رشد دوباره تعداد بی‌سوادان در جامعه مواجه شویم که بی‌شک برای حل آن همتی بین‌بخشی و سازوکاری جدی نیاز است.
سرعت در عملکرد نهضت را گرفتند
برخی از فعالان نهضت سوادآموزی معتقدند پیوست این سازمان به آموزش و پرورش سبب شد که این مجموعه از پویایی و تحرک در کاهش آمار بی‌سوادی محروم و مشکلاتی گریبانگیر آن شود. یکی از آنان با بیان اینکه وزارت آموزش و پرورش کشتی اقیانوس‌پیما و باسرعتی کند است به آرمان می‌گوید: نهضت سوادآموزی مانند قایقی تندرو و کوچک بود که می‌توانست هنگام ضرورت به‌صورت ضربتی در اجرای برنامه‌ای خاص مشارکت کرده و پس از رسیدن به اهداف پیش‌بینی شده به ماموریتی دیگر برود ولی، با متصل شدن آن به وزارت آموزش و پرورش، تحرکی که در مجموعه نهضت وجود داشت تا حدودی کاهش یافت. مجتبی حبیبی با بیان اینکه در سه دهه گذشته این سازمان با فراز و نشیب‌هایی رو‌به‌رو بوده و بارها و بارها با نگاه‌های بین‌بخشی به این مجموعه نگریسته شده است بر ضرورت استقلال نهضت سوادآموزی از وزارتخانه آموزش و پرورش تاکید کرد و گفت: تاکنون دوبار این سازمان به آموزش و پرورش الحاق شده که می‌طلبد، برای پویاکردن این مجموعه، آن را از هر وزارتخانه‌ای مستقل کرد و اجازه داد بر اساس رهنمودهای مقام معظم رهبری، زمینه برای اجرای کامل آنچه بر عهده نهضت است، فراهم شود.
آمارهای بی‌سوادی ارائه‌شده را قبول نداریم
او با بیان اینکه به‌تازگی گزارش‌هایی از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس درباره تعداد بی‌سوادان کشور منتشر شده که بخشی از این آمارها را قبول نداریم به آرمان گفت: اینکه گفته می شود 10 میلیون بی‌سواد و 10 میلیون کم‌سواد در کشور وجود دارد، نمی‌تواند صحت داشته باشد ولی، از سوی دیگر اینکه در کشور 20 میلیون کم‌سواد داریم پذیرفتنی است که این موضوع نشانه ضعف‌هایی در آموزش و پرورش به‌منظور پوشش افراد واجدالتعلیم کشور است. حبیبی با بیان اینکه آموزش و پرورش نمی‌تواند به وظیفه‌اش درپوشش افراد در سن تحصیل به خوبی عمل کند، این موضوع را ناشی از کمبود اعتبار و امکانات آن دانست و گفت: در بسیاری از موارد شاهد آن هستیم وزارت آموزش و پرورش در روستاها به‌دلیل نداشتن امکانات و کمبود معلم، از نهضت سوادآموزی و آموزشیاران آن می‌خواهد نسبت به پوشش دانش‌آموزان در سن تحصیل اقدام کند که این موضوع نشان می‌دهد سیاستگذاری‌های این وزارتخانه نیازمند اصلاح و تغییر در رویه‌هاست.
بی‌میلی به سوادآموزی مشکل نهضت است
این کارشناس، با اشاره به اینکه نمی‌توان همه افراد جامعه را تحت پوشش سواد قرار داد، با یادآوری اینکه در برخی مناطق کشاورزان و روستاییان علاقه و رغبت چندانی به سواد و کسب آن نشان نمی‌دهند، گفت: برای رفع مشکل بی‌میلی روستاییان مشمول اجرای طرح‌های سوادآموزی نیازمند آن هستیم که از سوی دولت و مجلس سیاست‌های تشویقی درنظرگرفته شود تا افراد، با درنظرگرفتن این شرایط تمایل خود را برای کسب سواد اظهار کنند. او توضیح داد: با وجود اینکه در همه دولت‌ها از نهضت سوادآموزی حمایت شده و بر موضوع محو بی‌سوادی تاکید شده است اما، تا زمانی که مشوق‌هایی مانند دادن وام روستایی، کود ارزان‌تر، تراکتور و دیگر خدمات مورد نیاز روستاییان به آنان ارائه نشود، موفق نخواهیم شد همه افرادی که در نهضت مشمول طرح‌های سوادآموزی هستند را زیر پوشش ببریم که می‌طلبد در این خصوص اقدام لازم از سوی سیاستگذاران کلان کشور صورت گیرد.
جشن‌های محو بی‌سوادی در کشور درست بود
او در پاسخ به این سوال که چرا با وجود این تعداد بالای بی‌سواد در کشور، سال‌های گذشته جشن‌هایی با عنوان محو بی‌سوادی برگزار شد، به آرمان می‌گوید: به‌دلیل اینکه می‌دانستیم که نمی‌توان همه افراد جامعه را به‌صورت مطلق باسواد کنیم، بر اساس رهنمودهای مقام معظم رهبری در شیراز مبنی بر اینکه در اجرای برنامه‌های سوادآموزی باید گروه و قشری خاص را هدف طرح قرار داد، با سیاستگذاری درست صورت‌گرفته از سوی مسئولان نهضت سوادآموزی کشور مقرر شد گروه سنی 10 تا 50 سال تحت پوشش این طرح قرار گیرند و بنا بر این شد زمانی که در منطقه‌ای تا 97 درصد افراد، در قالب این طرح تحت پوشش قرار گرفتند نسبت به برگزاری جشن محو بی‌سوادی اقدام کنیم که با اجرای این موضوع به قدری موفق عمل شد که برخی دست‌اندرکاران نهضت سوادآموزی با ارسال نامه‌ای به قرائتی از او خواستند نسبت به اعلام پایان کار سازمان اقدام کند که ایشان نیز با طرح موضوع نزد مقام معظم رهبری رهنمود دریافت کردند که این سازمان کوچک‌تر شود ولی منحل نشود تا به خدمات خود در سال‌های آینده نیز ادامه دهد. او خاطرنشان کرد: اگر تنها چند سال دیگر این برنامه ادامه می‌یافت، یقینا دیگر نیازی به سازمان نهضت سوادآموزی نمی‌بود و آمار بی‌سوادان کشور با کاهش چشمگیری رو‌به‌رو می‌شد و فرمایشات رهبری در محو بی‌سوادی از افراد جامعه هدف عملی می‌شد ولی این اقدام استمرارنداشت هرچند نمی‌شود منکر زحمات مدیران و مسئولان سابق شد.
نهضت سوادآموزی مورد سوال است
یک کارشناس آموزش و پرورش نیز در این زمینه به آرمان می‌گوید: آمارهای موجود در مورد تعداد بی‌سوادان و کم سودان در کشور با یکدیگر متناقض است ولی بر اساس آمارهای ارائه‌شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس هم‌اینک 10 میلیون بی‌سواد و 10 میلیون کم‌سواد دارای تحصیلات کمتر از پنجم ابتدایی هستند که این تعداد معادل نزدیک به یک‌چهارم جمعیت کشور است. مهدی بهلولی با اشاره به اینکه وجود چنین آمارهایی، عملکرد سازمان نهضت سودآموزی را زیر سوال می‌برد و پرسش‌هایی درخصوص فعالیت‌های چند دهه گذشته این سازمان در ذهن ایجاد خواهد کرد به آرمان می‌گوید: در کشورهای دیگر شاهد آن بوده‌ایم که با استفاده از الگوی نهضت سوادآموزی در ایران، درصد بی‌سوادان در پروژه‌ای 10 ساله کاهش یافته و گام‌های بزرگی در زمینه رفع مشکل بی‌سوادی برداشته شده است ولی در ایران این آمارها تا حدودی افزایش نیز داشته است. او گفت اگر آمار مرکز پژوهش‌های مجلس را ملاک اظهارنظرها قرار دهیم، هم‌اینک سه میلیون کودک در سن تحصیل در کشور به مدرسه نمی‌روند که چنین آماری دغدغه‌هایی درخصوص آینده علمی پدید خواهد آورد و از این‌رو ضرورت دارد با اجرای برنامه‌های مناسب و تحت پوشش قراردادن دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل زمینه را برای ارتقای آنان در آینده فراهم کرد. بهلولی در پاسخ به این سوال که بی‌سوادی والدین چه تاثیری بر فرزندان آنان که هم‌اینک تحصیل می‌کنند خواهد داشت؛ با بیان اینکه تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی میان فرزندان و والدین اولین آسیب چنین موضوعی خواهد بود، اظهار کرد: درصورتی که آمارهای ارائه‌شده از سوی وزارت آموزش و پرورش درخصوص بی‌سوادی یک میلیون و 500 هزار نفر از والدین دانش‌آموزان را بپذیریم، باید گفت، افت تحصیلی دانش‌آموزان مهم‌ترین موضوعی خواهد بود که رخ می‌دهد، موضوعی که از سوی برنامه‌ریزان سابق آموزش و پرورش وجود آن انکار و با برنامه‌های عجیب و حذف مردودی در دوره دبیرستان تلاش شد رسیدگی به آن فراموش شود و با پاک کردن مسئله، پیداکردن راهکاری برای حل آن نیز از دستور کار خارج شود.
